Rih Dìl hial ka kal ve

Rih Dìl hmêlhmang hrethiam chuang miah lovin kan naupan laiin a chanchin kan zir sil nual. “Mizoram Dîl lian ber chu Burma ramah a awm,” tiin kan sawi fo thìn. Rih artui phùrh ang, Mitthi pal, Lung rahbùk, Hringlang Tlâng, Hawilo Pâr, Lunglo Tui, Pu Pàwla Kawtchhuah, Pialràl, Hlàmzuih — ti tein.

Elementary School-ah te khân RIH DIL awmna lam leh Meideh silai, Kâwlhnâm leh Dârbu-Dârkhuang kan chàwkluhna lam ram kha kan lo hrût hnem deuh zàwk bawk a; rilruah pawh a châm hnem hlen zàwkin a lang. Khawthlang Tuipui (Karnaphuli) leh Tlabung (Demagiri) kha kan zir tel ve vuai vuai a ni ber a; chuvàngin, Mizoram khawthlang lam phei kha chuan rilru a la tam vak lo ni te pawhin a lang. A mi chèngte lah Tuikuk, Takam, Zo-hnahthlàk ni chiah lo an lo ni hlawm bawk si! Keini aia rual û deuh zàwkte kha chuan Mizoram khawthlang lam kha an hmêlhriat tha hle a, “Vai-kal” an tih thin, Phai vai dàwra an sumdàwn pawhin he lam kalkhàn bàk kha khàn dang awm vak chuang hek suh—Silchar lam pana Tlawng luidung hmàr luanga sèrthlum tawlha lawnglênga inkàr thlàk leh tùnhmâa East Bengal an tih East Pakistan (tùna Bangladesh)  —Rangamati leh Chittagong Hill Tracts paltlangin Calcutta kha an zu thleng ve zak zak thìn kha —keinî râwlthàr ve lai khân chutiang chu kan nang hman chiah tawh si lo!  

Mizo pi leh pute sùlhnu pawh hi Tlawng lui chhaklamah pawh Tuichàng ràl chhak lamah kher kher a bùk zual deuh emaw ni chu le? Tlawng lui thlanglam hi chu Tripura lam chan deuh—Mizorama hnam dang an rawn luhna kalkâ deuhvah kan dah ni tlatin a hriat! Tin, Mizo tlangvâlte pawh khàn Tiau chhak lam an rùn thàwm a lang tam vak lo va; an zuam lam ni deuha lang kha chu Tlawng lui thlanglam leh a hmàr lam a ni deuh zèl.

‘MIZO TI TI’ —Pu Lalmâma ziak, a bu hmuh nawn leh kher loh chuan sawi dik loh palh a awl dâwn riau! A bu kâwm hringdùkah khân Mizoram Map an dah ngei thìn a; half-tone a nih avàng khân chuti èm èmin Mizoram Map kha a lang fiah kèk kàwk lo va. Map chhûngah Mizo Typical House lemte kha chu a awm ve nial! Hun a rei tham ve tawh nàin, chu Lehkhabu an chhutna Press hming chu in la hre chiang khawpin a rinawm  —J B Press, Lungleh tih a ni thìn kha.

Naupan laia thil kan zirte kha rilruah hian a lo riak nghet thei khawp mai! Chiang lo chung pawhin a riak nghet hrim hrim a lo ni. Mahni tàwk tein kan thil zir kha kan mitthlâah a lo lang ve vek a. A ropui lia lua hran lo nàin, chutiang vision takngial pawh chu nei ta lo ni ila, kan thil hriat leh chhinchhiah pawh a chiang lo deuh ngei ang.

Kum AD 1983 kha Champhai ka zin vawihnihna a ni ve hial tawh a. Champhai SDO (Civil) atangin Rih Dìl kal phalna PERMIT kan va dîl a. Min lo pe a. Kan làwm hle a. Sunday —a khawi ber emaw nî khân Jeep-in Rih Dìl lam pan chuan kan tlàn ta nal nal a. Ka thianpa nèn mai kan ni a—Champhai atangin thian pahnih kan fàwm belh a. Chutih lai chuan Mêl Bùk chin bàk Jeep a tlàn thei lo.

Mêl Bùkah chuan Jeep kan hûng fel a. Thingtlâng kawngah kein kan chhuk ta ngauh ngauh mai a. Ràlkhata Haimual khua (Myanmar)  kan va thlîr a—khawi laiah tak nge Rih Dìl chu a awm tih pawh kan hre tawh chuang lo. Kan kal zèl ringawt mai a—kawng pêngthuam a awm lo, kan hma lam zèlah kan kal ringawt ta mai a ni.

Nakìnah chuan phaizâwl deuh reuh—tiaulung a lo let rem rum a. Lui a lo luang har har a. Kan han bèl chiang vèl ngial a, Tiau lui a nih kan ring a. Kan ring dik ang!

Kan kal nì khân tumah kan rualin an kal lo va, kawng chin hriaten min hruai hek lo. Veivàk tumah kan tàwk bawk hek lo. Lui kamah chuan kan thu chàwl a—kan han inen hlawm a, kan biang a tai hlur hlawm ringawt mai a. Zànah kan mal a rawl dâwn tih chu kan hai lo. Chhàwlhàl zualpui a reh nân —kan han inlem chhàwk liam liam a.

Khawi lam nge Rih Dil? Kalna tùr kawng àwm rèng rèng pawh kan hre tawh lo. Ramri lung—àwn èm èma ding kan hmu ringawt a—chu zàwng chu! A va han hrilhhaithlàk deuh ve! Tiau lui râl lehlam chu Burma ram a nih kan hre chiang ve a; mahse, Rih Dìl pan tùrin ding leh vei kan thliar thiam tawh lo. Muangchângin kan kìr leh ta ringawt a. Kan kawng zawh mêk thlang lama leilet phaizâwla lawi rual bawk dum khup maite chu ràlkhat atangin a thla kan han la ve ngawt  a.  

Kan kal hun lai kha June thla vèl ni tàin ka hria—fùr ruahtui a tlàk hun lai a ni. Mahse, vànneihthlàk takin ruahin min nân hman lo! Kawnglaka naubânpârte chu kham lo takin kan thlîr a—Mêlbùk daia sava hlauh Lênglep an khai (sanghar vun kaih-parh) kal lama khawdai chin kan chhinchhiahna kha kan han hmuh leh chuan Jeep awmna kan hnaih tih kan hria a, kan thlantui luang zaih zaih kârah hahdamna chi khat a rawn awm zui ve mai a.

Jeep-ah chuan kan lùt khàwm leh ta. Thui vak lo kan tlàn hman chauh tihin ruahpui vànàwnin min nuai zui nghàl a. Kan nihlawh letling khawp mai! Tape-player pakhat hi kan pai ve a—kan Mizo hla duh pakhat kha kan play tlut tlut a, rewind chin tùr pawh kan hre hman hle! Rih Dìl panin kan kal a, kan thleng lem hlei lo va. Kum 1983 chu a liam fel ta a ni ta dèr mai! Rih Dìl pana kal chu kan ni ve tawh hrim hrim! Chinchâng hre chiang miah lo hian a tei kual ve theih riau a ni!

Champhai ka kal tum thumna —1985 Christmas dawn tèpah, thianhote nèn Rih Dìl panin kan chhuak leh a. Mêl Bùk lo lamah kan tlàn ta thung a. Kum AD 1983-a ka kalpuite tumah hemi tum hian an rawn kal ve ta lo! Thian thar vek ka zui ta thung a. A lunglènthlàk khawp mai!  

Motor kawng zèlah thui tak a lo tlàn theih a. Mahse, Tiau kamah tho chuan Jeep chu hùn a ngai leh ta. Tiau lui kan dai kai a—kan daikaina lai chu khùp chen emaw chauh zawng a ni. A lui chhuat pàt-èk nàla tlùksual palh a hlauhawm fû. Dai kai lai mêk chuan rilruin, “Chala leh Thangi Thawnthu” kha a rawn lang thar uai uai a, Khàwnglung Rùn ningkhàwng zawng zawng nèn! Chutih hun laia nula leh tlangval inngaizawng thawnthu lungrun tak mai chuan rilru a kap hle a, kum engemaw zàt lai a vei leh hnua Chala’n a bialnu Thangi a zawnchhuah dàn zawng zawngte nèn—hlim taka mahnî ram an rawn pan leh mêk laia—khà Tiau lui pângngai ngei kha—Chala leh Thangi-te inthen hlenna luiah a lo chang ta phut si! Kan thawnthute khàn lung a lo kuai hle mai! Tùn thleng hian Khawchhaklam hote leh Tiau thlanglama mite chu he lui hian min daidang zui ta a—dai kai luih ngai—chàwl lova la luang zui ta reng chu a lo ni!

Tlùk hlauva kan eu phei zak zak lai chuan, kan zînga tel ve pakhat chuan nuihza-fiamthu a lo thawh vei thùl. Rùmliana chanchin a ni thung a —kan thianpa khàn a phuahchawp belh a nih mah a rinawm —

Tiau lui lian —tuihàwk ang maia a nùt phût laiin Rùmliana khàn a zu dai hmasa a. Khùp thleng chauh kha nghâwng chen vèl ni àwmin a zu dai hmasa vei zung zung a—ràl lehlam a thleng phei ta vat a.

Tichuan, ràl lehlama nulate khàn zak chung chungin an thuam inbel vete chu hlìpin, an thuam a hul nân an chhìpchhuan ta far mai a—lui chu an rawn dai ve ta sang sang hlawm a—nghâwng thlenga dai mai inring rengin—khùp chen vèl lek dai si khân —ràl lehlam an rawn dai kai ta dial hlawm a …  

tiin, sawi kimchang duh chiah si lo khân—min dèk za nui tùr riau si khân a sawi thiam fuk fuk riau va. Keini pawh chu nui uar uar leh pat-ek nala tleu phei rulh rulh chuan kan indai kai ve ta a. Vau kamah ka cowboy-boot  hlìpin, a chhûnga tui zo zaite kha ka bun thlî a. Kal leh zèlna tùr chu a chho ulh ta hle mai! Burma rama ka luh vawikhatna chiah a ni ta! Tlângpangah chuan kan chho ta kaih kaih a, a chho ulh khawp mai! Khami tuma Champhai khaw zaithiam, nuthlawi kha a hming ka hrechhuak zo ta ngang lo! Ka hmâ zèlah khân a kal a, a chàwnpuar lah a tein a ria zèn mai a, a pèn chho zaih zaih mai a. A hnungah ka thaw kiar ru riau mai! Nuthlawi pakhatin min hnuk chho chau hle mai. Chutih mek laiin kan thianpa lah khan fiamthu a thawh chho, ka la hriat reng chu hei hi a ni —

Rangvàa sumdâwng Paihte-ho chuan Burma atang hian in chunga chih chi ‘corrugated iron-sheet’ khawng tha chi hi Mizoram lamah an rawn phur thla thìn a. He’lai chhuk ulh èm èmah te hi chuan an phurah lungtum lian lènglàwng an phur tel mai a. Tiau an kàn fela Mizoram lama chho an kal dâwn veleh, lungtum kha an paih tawp a, “A zang ta hawk mai le!” an ti mai a. Thatho deuhvin, hah miah lovin kawng chhovah an kal ta mai thìn a …

tiin —nuih a za duh bawk si! Tha a zawi duh khawp mai. Thui fe kan lawn chhoh hnu chuan—hmuh lawk awm miah lovin—In-sethlàm—ràwp lam deuh tawh hi a lo awm a. A chhûnga luh tam chi a ni lo. A chim mai a hlauhawm. A chim palh vaih chuan khuta lui kam atang bawka chhoh that leh a ngai dâwn a—kal tawh chin kha uiawm a tling tham tlat!

Rampalailênga thingpui-dàwrah chuan pitar pakhatin thingpui a lo zuar ve a. Pitar thingpui zuar—a thingpui no khat leh chhang man kha Indian Rupees 10 kan pe den den hlawm a. To hi ka’n ti mai mai khawp a! Burma tangka Kyat ngat phei chuan a thingpui leh chhang man kha a sâng alh alh teh ang chu! Khatih hun laia thingpui leh chhang ka ei tawh azàwngah chuan a man a la to berin ka hria. Ka  zàng hran vak lo, Camera Pouch savun bag dum lian ka ak a. A chhûngah still-camera chi thum Nikon F3, Ashahi Pentax chi hnih nèn! Rollfilm pawh a spool tawpin ka pai mai a. Bakcheh tè leh changing-bags nèn! Ka inpai chikim ve viau thìn!

Kawng chanve kan pèl chho zèl. Tlàkdêng lam a ni bawk a, ni a kang tha et awt bawk a. A lum khawp mai. Cowboy lukhum khum reng ka ni hlauh va, ka tân bìk—daihlìma kal ang ka ni, ka thiante biang a tai mai pawh a ni lo—an ling hlur mai a. Kan nuthlawi fehchhuahpui phei chu a vun a ngo suih suih bawk a—zâwng hùr an sawi ang tùr a ni tawh mai!  Chutia nui bàwk bàwka kan chhoh mêk laia han chawlh khawmuan châng pawh ka nei zauh zauh a. A sàptawng takin tantalizing tak a ni! Thleng mai tura kan inngaih laiin, a thara bul tan leh ang mai hian vawi tam kan khawsa chho ni berin ka hria! Ngaw chhûngah kan lùt ta, a lo dai nuam khawp a. A thim deuh kuih bawk a. Rin loh hlànin leilet phai hi a lo inchhap duai mai a. Hah tawh lama lei biha kal, chau taka intheh kual mai mai kha kan ni hlawm tawh ber a. Boruak lo èng ta uar mai leh chu lai hmun terrace ang deuh chu kan han dai lut ta a—kan thian thenkhatte an ràk ta chùl mai! Kei pawh chuan ka mit ka han lèn thui hret a, ràlkhatah chuan RIH DIL kan lo tih fo thìn chu a lo paw kuih mai chu niin! Ka mùr nasa mai, ka insawi thiam lo —Rih Dìl ka hmu ve ta mai kha ka emotion ka sawi fiah thiam lo.

Ka rilrua thil rawn lang hmasa ber chu, “Kan luhna lam atang hian bêllâm chhûnga sarèp dahtu-nu kha a lùt ve ang em? Khawi’lai takah hian nge ramchhuakho khàn riahbùk an sual ang? Mitthi thlarau kha dumdêa a chan hnu khân khawi lamtluang zèl nge a zawh tàk zèl ang?” tih a ni. Chùng zawhnate chuan ka rilru a rawn thîng tlat mai a. A chhànna lah ka hre dèr mai si lo. Rih Dìl chu chiang lehzualin ka hmâ lawka awm chu ka’n thlîr phei leh a. Mitthi Pal kan tihte kha hmuh ngial ka’n tum—chuti maiin ka hmu thei dèr si lo! An sawi VAN RAM hi ni thei thuaka hriatna ka nei emaw ni—a làn mawi dàn tùr duang pah zèlin ka Nikon F3 chu a ri thluk thluk ta mai a, a foreground tùr rèng rèng pawh ka chei chawp ùlukin—rimenhawii pâr sen vul chêk hi khawi’maw laiah a lo awm a. Chu chu hrâwng khàwmin thlâ ka làk dâwn rèng rèngin a foreground chei pàrvùl nân ka hmang hnem hle. Chàm rei a chàkawm viau nàin—dârkâr thum bàk hun kan nei si lo. Hàwn huna thlalàk process vat vat a chàkawm duh khawp mai!

Ka ngaihtuah chian vang vang châng hian kan hnam-thawnthu hian min lova chiah hneh thei èm ve le—tih tak èmah chuan vairama lehkha zirin ka nu leh paten min thawn bo hmâ ve viau va; chuti chung pawhin MIZO ka nihna leh Mizo Thawnthuin ka rilru leh thlarau a lo luah rìl thùkzia kha mi min hrilhfiah chawp ngai lovin, keimah ngeiin a chianna ka tem chiang hlein ka hria. Abìk takin Rih Dìl phei hi chuan thih hnua thlarau kalkawng min suangtuahtîr nasa khawp mai!

Rih Dìl kam atang chuan a chhimlam tlângchhìp ka’n thlîr chho vang vang a, Rihkhawdâr an tih thin lam ni àwmin an sawi bawk a. Ka lung hi a lêng vawng vawng a, tu ber nge ka ngaih lam erawh chu ka hre miah lo thung! Tui tling pum mai hi ka nêl vak  ngai lo va, a thùk poh leh ka nêl lo ting hi a ni mai a.  Rih Dîl hmun ka thlen hmasak ber tum hian a tui hi ka zuk dai ve hràm a. Ka duhtàwk fû! 

Lawnglêng hlui tawh takah te chuan ka thiante chu an lùt nghàl zung zung a. Kei erawh—khawmuala chèng tùra siam ka ni tih ka inhai ang tih ka hlau a ni àwm e, khawmual lei ro ka bèl tlat zèl. Rih kam lùn lai ber chhak lawkah chènna in pathum vèl hi a intlàr phei ve a (tùnlaia New Rihkhawdâr khi a la awm lo va, ngâw hmun hlìr a la ni) —ka han leng lut hrim hrim a. Nu tè lam—vun ngo vàk—chhe lo deuh mai hi a lo awm a. A bengvâr khawp mai. Zotawng pawh a thiam sil ve nial a, kan inkàwm ve ta zèk bawk. Mahse, a hming ka zàwt lo va, ka hming min zàwt bawk hek lo. A hmêl a tha ka ti reuh khawp mai—a mi biak dàn leh chezia atang khân a mitah ka chhe vak bìkin ka inring lo. A thla ka làksak hauh lo kha thilmak a tling! Mahse, thil pakhat ka dîl a, nui seihin mi pe—chu chu Burma rama sikul naupangte Zirlaibu, ENGLISH READERS a ni. Burma lam chhuak zirna sâng tak tak nei, sàptawng chuti teh luaa an thiam si lo hi engnge a awmzia ni ang tih hre chiang chàka chu Text Book chu ka hawn chhan leh bih chian duh a ni ta rèng a ni.

Khami nî atân chuan tlai lam a lo ni ve ta a, khawthlang lam atanga ni èng no nghulh maiin Rih Dìl a rawn chhun tle siar siar chu thlìr a ninawm lo ngei mai! A thlâ pawh ka la nasa a—chutih laia hmeichhe tleirâwl chum lam deuh, a hmêl pawh chhe lo tak thla kha Rih Dìl kamah chuan ka làksak ngial a—ka làksak chhan tak pawh Dìl ral lehlam a va hleuh thlen hnuah, a hleuh tanna vaukam a rawn hleuh thlen leh theih èm èm vàng a ni. A thlalàk pawh India ramah ka la kawl tha ta reng a ni. Chumi hnua kum 25 dâwn lai a liam ve leh dâwn ta—pasal fanaute neiin, a inpawm kawi ve duah tawhin ka va ring èm!

A tùl miau ta si a, Rih Dìl chu ngai tak chungin kan vai liam ta. Chhuk lam chu dûrùsuih thla pah zauh zauhvin kawng zîm kan zawh thla leh ta a, kal lam ngawt ai kha chuan titi belh tùr kan ngah lehzual ta. Kan hlim hlawm khawp chuan ka hria. Tiau chu kan han dai kai leh dâwn ta ngei a, tui a vàwtin a hìk èm èm tawh a, pàt-èk mawlha tlùksual palh kha ka hlau! Ka hlauh ang ngei ngeiin lui laiah ka chesual ta—ka Camera zawng zawng ka pilpui vek a. Mahse, ka thil kente a huh chhiat luat ka hlauh èm avàngin ka tuan pawh kâwlphe tluk zet, ka tho rang kher mai! Rilru hlim viau hnuah rilru nuam lo tak maiin mi hnawhkhat kawng tluan ta a. Thiante nuihna ham hamah pawh, za lo fahrana nuih luih ve a ngai—a hahthlàk hle mai! “Thla ka làk zozaite kha an chhe vek ang em?” rilruah zawhna tam tak a rawn inzàwt zut zut mai le! Kal lama a hlat loh teh rèng nèn, hàwn lam kawng chu ka hmang rei ngei mai! Champhai thlen meuh chuan thlen inah zànkhuain meilumah kan inhem ro phah ta  a nih kha. Kum sàngbi liamta khân Rih Dìl chu ka han hmu hman a —

Kum sàngbi tharah, April 14, 2002 khân Rih Dìl chu ka han hmu nawn leh a—nihlawh ka inti hle. Hemi tum hian Mualkawi-a kal ka ni a. Ka thlen inpa khàn Vespa Scooter a nei a. Ka thianten Car an rawn hawl chho tho bawk a —Zokhawthar thlengin kan inzui hlawm kha a ni a. Zokhawthar thlen hmâa Mêlbûk kan lo tih thin pawh kha Khawnuam an lo ti tawh ni àwm a ni. Zokhawthar  panna kawng pawh a kual mawi nuam hlawm khawpin ka hria. Scooter-a tlàn dat dat pah chuan ka rilrù-mitthlâin thian palî chauhva kea kan kal laite kha mitthlâah a rawn lang nawn a. Rilru kàwmin hun hlui liam hnu ka thlîr kìr a, kâr lova Zokhawthar kan zuk thlen meuh chuan a ram chinchâng kha ka mitthlâah a lang chiang lehzual a. Kum AD 1983-a kan zuk thùtkhaw’muanna tiaupho vèl chiah kha tùna Indo-Burma Bridge awmna lai a ni tih ka chiang ta hle a ni.

Hemi tuma kan zuk kal pawh hian Rih Dìl awmna chu khawi lam direction-ah nge tih ka la hre chuang hauh lo. Mahse, a hria an lo tam tawh a. An kal zì huai huai a, an insùlpèl nawk nawk tawh hlawm a. Mizo hminga koh eih theih mai àwma ka ngaihte pawhin tawng dang an lo hmang tawh hial a—rin dàn mai aiin Zokhawthar chu a lo Cosmopolitan  viau mai. Ka hmêl hian Mizo hmêl a ang vak lo em ni dâwn le, Burma sipai-hovin Mizo ka nih an ring hauh lo mai a …thu tam tak, a tùl lo thleng thlengin min zawh phah a. Mahse, ka zia ka chhuah vat a, an thlate ka’n làksak a, ka’n kàwm hlim vèl a. Rih Dìl en thei tùr chuan min phalsak thei ta a. An phùt aia tlêm hret han sihchhuah ve meuh chuan thil a kaw ve duak mai zèl! Scooter chu an sipai puan in bathlàrah—an lo enthlìthlai ngei tùrin—ka hûng a. Kan thianpa Car-ah kan inèkbeng a. Tiau Lei kànin, an Zu Dàwr tlàn pèlin, Tiau lui luanna lam dungzuiin a chhimthlang lam hawi zâwngin kan tlàn ta a. Thingtlâng kawng zîm leh bawl tak a lo ni tawh a. Lui tè pakhat kàn tùr a lo awm a. Chutah chuan Jeep berh tak tak engemaw zàt lai an lo sil sup sup a, a engine-a an hmante erawh chu Toyota leh Suzuki a ni daih hlawm! Bungrua a phurh lah chu an han tiang sâng èm èm hlawm khawp a. Mihring an han chuan belh leh meuh chuan—thlìr ngawih ngawih tham a ni mawlh ang.

Chu lai luitè kam chho ulha tlàn chhuah chhoh tum khân kan buai rei khawp mai! Kan innawr laih laih mai a, a rubber tire a hek hman hle a ni. A mâm kàwk kàwkin a hriat! A lung-kèl-ki tohlàwt kha a chho ulh èm lahtak a. Kan han innawr chhuak thei ta hràm kha chu a thawventhlàk hawk asin le. Tlâng pangpèrah kan tlàn kual chhoh zak zak hnuin Rih Dìl hmàr lama khaw tharah kan lùt thut a. In tin kawngka lu chungah HUALNGO tih deuh vek an lo târ a. HUALNGO-ten Tiau an rawn kàn thlàkin CHHAKCHHUAK an ni ta thìn a ni! 

Rih Dìl chu a hmàrlam kawtchhuah atangin Maruti Car-in ka lùt ve ta reng mai! Ka kal hmasak tuma kan kalpui fiamthu thawh thiam tak kha—mi nungte chènna ramah hmuh tùr a awm tawh lo va. Ka dàwnkìrin khua a tihar thar duh khawp mai! Tin, Rih Dìl hmuh tuma ka chhuahpui ve te rèng rèng nèna inhmuh leh nì ka nei nawn leh ngai tawh lo va. Hringnun hlutzia hriatchhuah rual rualin, a hohzia pawh ngaihtuah tel phal a lo ngai khawp mai!

Khaw thar chu NEW RIHKHAWDAR an lo vuah a, an in kàwm kâr pal tlang zung zungin Rih Dìl a lan mawi theihna lai lai ka zawng nghàl char char a; video-camera leh still camera nèn ka inak bâwr nasa leh hle a ni. Dìl chhaklam kamah car a tlàn phei thei vek tawh a. Hmàna ka kal hmasak ber tuma in thum vèl intlar pheina laiah in ding pakhat mah a lo awm tawh lo va, chuta nu hmêltha taki chanchin pawh kha ka’n zàwt nial nual a—a awmna chin min hrilh thei pakhat mah an lo awm tawh chuang hek lo. Thil a lo danglam chak khawp mai!

Dìl kam lùn lai ber, lawnglêng an thlun khàwmna hmunah chuan kan zuk chhuk thla ho va. Mi thenkhat lawng kàra inhlawhfà an lo awm a. Pawisa chawiin kan thiante chuan Rih Dìl kam thlanglam an zuk inkàr thlentîr a … kei ber erawh chuan an che vèl thlâ kha ka lo làksak thung a. Tin, Rih Dìl chhûnga mi kâtchât hnah an zuk làk ûm chhûnga Dìl tui nèna an dah kha ûm khat Rs 20-in min lo zawrh a. An sawi dàn chiah phei chuan, “Rih Dìl hian nùt hun bìk lai a nei kum tin a; a tui hi hmun dangah ùmin la daih mah se Dìl a nùt rual chiah hian a nu ve ngei ngei,” an ti a. Chumi chu finfiah tumin kan lei phah ve ta hial a ni. (Mahse, in kan thlenpui nàin, kan thil tih tum hre lote’n an lo bun ruak vek si). He thil hi thilmak tak chu a ang—nùt hun lai kum tin a hun tak zèla a nei hi sawi a hlawh vena pakhat a ni rèng a. Rin dàn thenkhatah chuan a chhûnga ngharûl chi inthlah hun laia tui an leng/tàl nawi hun laia ngai pawh an awm; mahse, a danglamna bìk taka an sawi hi chu a tui sample làk darh daih pawh Dìl a nùt hun chiaha a nu ve tih kher kher hi a ni—scientific proof an la nei rih chiah lo a ang!

Hàwn lamah ka scooter fuel a’n awm lo pang a—saidawiûm chanve thianpâ  ta chu ka dîl a. Ka tlàn haw ve leh ta char char a. Mualkawi YMA Hall kawtkaia an YMA Lungphun nghèng meuhvin kan va ram fan lam chu an khaw paho thenkhatte nèn kan han thlîr ve leh a. Mualkawi kiang lawk—an dai hnaiah Hringlang Tlâng a awm thu min han hrilh hnuhnawh ve leh a. Naupan lai atanga kan Zirlaibu ka chhiar atanga ka lo ngaihdàn chuan Rih Dìl chhak lamah Hringlang Tlâng hi awm tùrah ka lo dah thìn si a. Hemi tuma hetiang chanchin min hrilh kha ka tân thil thar a ni thlàwt a ni. Hringlang Tlâng ber mai chu min kawhhmuh ngial a, an han kàwk ngial thìn. Tlâng a tam si a, a khawi ber nge Hringlang Tlâng hre hrang ta chuang lovin Aizâwl ka thleng thla leh ta a ni. Rih Dìl chhak lamah Hawilo Pâr, Lunglo Tui leh Hringlang Tlâng hi awm vek tùrah ka lo ngai thìn a. Naupan laia mark ka lo hmuh ve chiamna thin kha, hemi tuma ka han zina ka thil hriat leh tàk te hian a vawchhe ta vek zu nia! Hriat dàn rau rau —a dik lova kan hriat hun chhûng hi a lo rei thei khawp tho mai! 

Hèng thil hnu hian—thian dang veivàk nuam ti mi, thlalàk thiam tak tak ten Hringlang Tlâng atanga Rih Dìl chu chiang taka chhuk-thlìr theih mai a nih thu leh khaw thian nîa chiang taka a lan theih thu min hrilh a. Ràlkhat hla tak atanga thlìr chian a theih zàwkzia pawh tlaikhawhnuah—Rih Dìl vawihnih ngawt, a hmuna ka kal chilh hnuin ka hre thar belh ve leh ta a ni.

Rih Dìl hian rilru hi engemaw ti takin a luah reng mai a. Ringtu kan nih hnu—kum za chuang a liam hnuah pawh RIH DIL lam ri lo hian kan Kristianna hi a kal thei lo a ang khawp mai! Ruthi khàn Chemosh leh an ram milem biakna thil a chhawm loh teh rèng nèn! ‘Rih Lipui khi thlafam lèng kaina,’ tih hla etc., etc., sain, Bible kan la keu zui zèl thei te hi —makna riau chu kan nei a ni àwm e. Rih Dìl kaihhnawih Hawilo Pâr-in Khawvèl Chhandamtu Lalpa Isua kan DECORATE vei thùl! Thinglungbul, kan pi leh puten, an biak lai leh ramhuai kan biak tlàwnna kaihhnawih thawnthua pangpâr chi khata Lalpa Isua kan lo cheimawi ve ringawtte hi—a mawina hmu thiam riau in ni hlawm em ni? Lunglo Tui-ah te baptisma kan la chantîr palh zui ang tih pawh a hlauhthàwnawm viau! A thiangzau zual deuhte phei chuan Pawla Kawtchhuah sawi kaiin, Tirhkoh Paula nèn an sawi pawlh vèl ta! ‘Di nei lo Pawla’n a sai an ti,’ tih leh Tirhkoh Paula rawngbàwlna kha a inmil lohzia pawh hriat chian a manhla hle.

Rih Dìl ber mai hian thing-lung-bul biak lai Mizo sakhua kha a lo suih zawm nghet hle hian a lang! Phelh kim a har ngang a ni àwm e. Chu mai a la ni lo—kan Mizo Kristiannaah hian ramhuai kan biak-tlawn laia mi  thil thenkhat chhawm luh hlen leh hnàwl phal mai mai tawh si loh kan la neih hnem zia hi—in ngaihtuah neuh neuh ve thìn emaw chu le! Jordan Lui leh Galili Dil te pawh hian Rih Dìl zungzâm hi a chìm bo kim thei tak tak hian a lang lo! 

“Ringlo mite nèn rual lo taka nghâwngkawl bàt dùnin awm suh u; suahsualna leh felnain engnge intàwmna an neih? A nih loh leh, thim leh èngin engnge inpàwlna an neih? Beliara leh Krista pawhin engnge inngeihna an neih? A nih loh leh, ring lo leh ringtu chuan engnge chan dun an neih? Milemte leh Pathian Biak In pawhin engnge inremna an neih? Keini zawng Pathian nung biak in kan ni si; Pathianin, “Anmahniah ka awm ang a, Anmahniah ka lêng bawk ang; Tin, an Pathian ka ni ang a, Anni pawh ka mite an ni ang” a tih ang khân.” —II Korinth 6:14-16

Source By chawngchilh's Blog